Synagoge van Zwolle
Artikel

Herdenking van 110 jaar Zwolse synagoge - [Auteur onbekend] - 2009

Bij de viering van het 110-jarig bestaan van de sjoel in Zwolle trad het Amsterdams Synagogaal Koor op. Opperrabbijn Jacobs hield een predikatie. Oud-wethouder Hagedoorn, voorzitter van de Stichting Voortbestaan Synagoge Zwolle, hield een toespraak.

Opperrabbijn Jacobs is een nazaat van de Zwolse opperrabbijn Jacob Fränkel (1814-1882). Hij herdacht de weggevoerde Joodse inwoners van Zwolle en prees in zijn derasja de inzet van de vrienden en donateurs om de sjoel in stand te houden. Veel activiteiten in de sjoel worden tegenwoordig door de Joodse Gemeente samen met de Stichting Judaica Zwolle samen georganisserd. De stichting heeft voor haar Judaica-activiteiten ook een eigen website. De stichting Judaica Zwolle werd ini 1987 opgericht met als doelstelling de verspreiding van kennis over de joodse godsdienst, geschiedenis, taal en cultuur. De activiteiten vinden voornamelijk plaats in de synagoge van Zwolle.

Opperrabbijn Jacobs
"Als ik hier rondkijk dan wellen bij mij gevoelens op van vreugde maar tegelijkertijd ook gevoelens van diepe rouw en verdriet. Verdriet, omdat ik zo graag de honderden namen die hier aan de muren van deze prachtige 110 jarige sjoel zijn vereeuwigd, veel liever niet aan die muren had gezien, maar als opschrift op hun eigen grafzerken, op hun eigen Joodse begraafplaats, in hun eigen Zwolle. En ook zag ik zo graag deze sjoel gevuld met hun nazaten en met de kinderen van toen, die nu inmiddels bijna allen bejaard zouden zijn geweest …. Maar ze zijn niet meer, bijna allen zijn ze omgekomen, zoals we dat soms zo steriel en bijna vredig uitdrukken, terwijl we bedoelen dat ze allen op beestachtige wijze vermoord zijn! Ze werden afgevoerd, gedeporteerd, om hen naar verre plaatsen te transporteren, naar een oord waarvan ze zich geen enkele voorstelling konden maken.

In het deel van de Tora, de Bijbel, dat gisteren in alle synagogen ter wereld centraal stond, lazen we hoe G’d tot de eerste Jood, aartsvader Abraham, sprak: 'Trek weg uit je land, uit je geboorteplaats en uit je ouderlijk huis en ga naar het land dat Ik je zal tonen' (Genesis 12:1). Ook de Joden van Zwolle trokken weg, maar dan noodgedwongen, uit hun Zwolle waarmee ze zich één wisten, waar ze volledig geïntegreerd waren. Ze lieten huis en haard achter, om te eindigen op een plaats die voor hen volledig onbekend was, die ze zich nooit hadden kunnen voorstellen en die ook wij, hier bijeen, nooit zullen kunnen vatten. Hoe heeft dit kunnen gebeuren, hoe hebben we dit laten gebeuren??

Maar tegelijkertijd ben ik dankbaar verheugd: een groep vrienden uit de niet-joodse burgerij is opgestaan omdat ze zagen dat de synagoge, het centrum van de eens zo actieve Joodse Gemeente, in verval raakte. Geheel belangeloos trokken ze ten strijde, hand in hand met het bestuur van de Joodse Gemeente Zwolle onder voorzitterschap van Daan Stibbe zl., om dit schitterende gebouw te behouden. Innig dankbaar ben ik dat u, donateurs en bestuurders van de Stichting Voortbestaan Synagoge Zwolle, met zoveel overgave en inzet, jaar in jaar uit, de strijd aanbindt om fondsen te werven om onze sjoel, om uw sjoel, te behouden en voort te laten bestaan als centrum voor de huidige kleine Joodse Gemeenschap van Zwolle en als een monument dat boekdelen spreekt als we de namen op de muren lezen, de muren die nagenoeg de enige getuigen zijn die kunnen navertellen hoe het hart van Joods Zwolle, deze synagoge, hier eens bruiste van joods leven."

Penning
Aan Riwkah Hamburger werd door Jaap Hagedoorn, voorzitter van de Stichting Voortbestaan Synagoge Zwolle, een zilveren penning uitgereikt. Als blijk van waardering voor haar inzet ten bate van het toegankelijk maken van de synagoge voor een groot publiek. Hagedoorn schetste hoe hij meer dan 25 jaar geleden de sjoel in desolate toestand aantrof. De NIG Zwolle was niet in staat alleen het tij te keren. "Het gebouw, eens bedoeld voor zo’n 500 mensen, was ernstig verkommerd. Hoe schrijnend en pijnlijk toonden zich in die staat van het gebouw de gevolgen van de Holocaust, van de moord op het Joodse volk tussen 1933 en 1945. De Joodse Gemeente van Zwolle was zo gedecimeerd, dat zij met moeite in staat was het gebouw in stand te houden. In de jaren ’60 was zelfs al een keer sprake geweest van verkoop. Het is aan de moed van de toenmalige bestuurders van de Joodse Gemeente te danken dat wij hier vandaag in deze prachtig gerestaureerde synagoge bijeen kunnen komen." Waarbij Hagedoorn refereerde aan Daan Stibbe z.l. en aan Harry Kan, jarenlang secretaris en huidig voorzitter van de NIG Zwolle.

Artikel overgenomen van de website van het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap.